Dịch vụ hành chính công trực tuyến theo quy định của Chính phủ tại Nghị định số 43/2011/NĐ-CP ngày 13/6/2011 là dịch vụ hành chính công và các dịch vụ khác của cơ quan nhà nước được cung cấp cho các tổ chức, cá nhân trên môi trường mạng, trong đó dịch vụ hành chính công là những dịch vụ liên quan đến hoạt động thực thi pháp luật, không nhằm mục tiêu lợi nhuận, do cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp cho tổ chức, cá nhân dưới hình thức các loại giấy tờ có giá trị pháp lý trong các lĩnh vực mà cơ quan nhà nước đó quản lý, dịch vụ hành chính công trực tuyến bao gồm 4 mức độ như sau:
Dịch vụ công trực tuyến mức độ 1: là dịch vụ bảo đảm cung cấp đầy đủ các thông tin về thủ tục hành chính và các văn bản có liên quan quy định về thủ tục hành chính đó.
Dịch vụ công trực tuyến mức độ 2: là dịch vụ công trực tuyến mức độ 1 và cho phép người sử dụng tải về các mẫu văn bản và khai báo để hoàn thiện hồ sơ theo yêu cầu. Hồ sơ sau khi hoàn thiện được gửi trực tiếp hoặc qua đường bưu điện đến cơ quan, tổ chức cung cấp dịch vụ.
Dịch vụ công trực tuyến mức độ 3: là dịch vụ công trực tuyến mức độ 2 và cho phép người sử dụng điền và gửi trực tuyến các mẫu văn bản đến cơ quan, tổ chức cung cấp dịch vụ. Các giao dịch trong quá trình xử lý hồ sơ và cung cấp dịch vụ được thực hiện trên môi trường mạng. Việc thanh toán lệ phí (nếu có) và nhận kết quả được thực hiện trực tiếp tại cơ quan, tổ chức cung cấp dịch vụ.
Dịch vụ công trực tuyến mức độ 4: là dịch vụ công trực tuyến mức độ 3 và cho phép người sử dụng thanh toán lệ phí (nếu có) được thực hiện trực tuyến. Việc trả kết quả có thể được thực hiện trực tuyến, gửi trực tiếp hoặc qua đường bưu điện đến người sử dụng.
Triển khai dịch vụ hành chính công trực tuyến tốt sẽ tạo thuận lợi rất lớn cho cơ quan nhà nước và người sử dụng dịch vụ thể hiện qua các vấn đề như: người dùng dịch vụ có được thông tin về dịch vụ và nộp hồ sơ yêu cầu dịch vụ nhanh chóng, thực hiện được mọi lúc, mọi nơi, giảm bớt chi phí thực hiện dịch vụ, theo dõi được quá trình giải quyết hồ sơ của cơ quan nhà nước và chủ động được thời gian trong việc sử dụng kết quả yêu cầu dịch vụ của mình, đối với cơ quan cung cấp dịch vụ thể diện được sự công khai, minh bạch trong quá trình giải quyết hồ sơ yêu cầu dịch vụ, hạn chế được các tiêu cực phát sinh trong quá trình giải quyết hồ sơ, tăng cường trách nhiệm của người giải quyết hồ sơ cũng như khả năng kiểm tra, giám sát của cơ quan đối với người thi hành công vụ. Ngoài ra, dữ liệu từ dịch vụ hành chính công trực tuyến là nguồn dữ liệu quan trọng trong quá trình xây dựng cơ sở dữ liệu hành chính, cơ sở dữ liệu chuyên ngành phục vụ quản lý nhà nước.
Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Sóc Trăng xây dựng và triển khai cổng thông tin điện tử từ năm 2010 và đến năm 2011 triển khai vận hành chính thức, nội dung đầy đủ theo quy định về cổng thông tin điện tử của cơ quan nhà nước, trong đó cung cấp dịch vụ công trực tuyến được chú trọng thông qua việc cung cấp đầy đủ thông tin về các thủ tục hành chính và biểu mẫu hồ sơ cho người dân và doanh nghiệp có thể tra cứu và sử dụng, hiệu quả cho thấy giảm số lượt người dân và doanh nghiệp đến cơ quan để xin biểu mẫu hồ sơ để thực hiện các thủ tục hành chính tại Sở. Đến năm 2013, đơn vị thực hiện thử nghiệm 2 dịch vụ công trực tuyến mức độ 3 trong lĩnh vực môi trường là “Cấp sổ chủ nguồn thải chất thải nguy hại” và “Thu phí nước thải đối với nước thải công nghiệp”, sau khi triển khai được sự đồng thuận rất lớn từ các doanh nghiệp nhưng việc sử dụng các dịch vụ này rất hạn chế. Đến năm 2015, thực hiện lộ trình cung cấp dịch vụ công trực tuyến Sở Tài nguyên và Môi trường tiếp tục triển khai 9 dịch vụ hành chính công trực tuyến trong các lĩnh vực môi trường, đất đai, tài nguyên nước và cung cấp thông tin (chi tiết xem tại http://motcua.sotnmt.soctrang.gov.vn), tuy nhiên việc sử dụng vẫn không được cải thiện.
Trang web phần mềm Một cửa điện tử (Dịch vụ công trực tuyến) của Sở TN&MT tỉnh Sóc Trăng
Tính đến thời điểm hiện tại Sở Tài nguyên và Môi trường thực hiện giải quyết 88 thủ tục hành chính theo chức năng, nhiệm vụ, tất cả đã được áp dụng vào hệ thống quản lý chất lượng ISO 9001:2008. Các thủ tục hành chính này được công bố lên cổng thông tin điện tử ở mức độ 2 và có 9 thủ tục công bố ở mức độ 3, các quy trình thực hiện thủ tục này được quản lý trực tuyến thông qua phần mềm Một cửa điện tử.
Về chất lượng thì tất cả các dịch vụ công đã triển khai đạt tiêu chuẩn kỹ thuật, phù hợp các mẫu biểu theo quy định của thủ tục hành chính, giao diện các dịch vụ công mức độ 3 thân thiện, có hướng dẫn rõ ràng để phục vụ tốt cho người sử dụng. Mức độ thực hiện hiện tại là yêu cầu người dùng nhập thông tin cần thiết, quét (hoặc chụp ảnh) hồ sơ để nộp vào hệ thống, sau khi nhận kết quả thì phải nộp lại một bộ hồ sơ giấy để quản lý, đây chưa phải là một giải pháp tốt để người sử dụng giao tiếp trên hệ thống cung cấp dịch vụ công trực tuyến vì việc quét (hoặc chụp ảnh) nhiều hồ sơ có thể hạn chế nhu cầu sử dụng dịch vụ của người dùng.
Trong quá trình triển khai dịch vụ hành chính công mức 3 gặp một số khó khăn như: xác nhận tính pháp lý của hồ sơ trực tuyến; thành phần hồ sơ phải nộp của người dân, doanh nghiệp phải nộp khi tham gia đăng ký trực tuyến chưa được quy định; quản lý hồ sơ trực tuyến sau khi hoàn thành thủ tục nếu người đăng ký thủ tục không đến nhận hoặc hủy hồ sơ.
Hạn chế: số lượng triển khai dịch vụ công mức 3,4 đến thời điểm này vẫn còn ít, chưa đạt yêu cầu theo quy định tại Quyết định số 1819/QĐ-TTg ngày 26/10/2015 của Thủ tướng Chính phủ; người dân và doanh nghiệp ít quan tâm sử dụng dịch vụ công trực tuyến dẫn đến hiệu quả triển khai chưa cao.
Nguyên nhân những hạn chế trên là chưa có quy định cụ thể về thành phần hồ sơ trực tuyến, cơ sở pháp lý của hồ sơ trực tuyến cũng như việc quản lý hồ sơ trực tuyến; hồ sơ một số lĩnh vực về tài nguyên và môi trường (đặc biệt là đất đai) còn phúc tạp, nhiều thành phần, xác nhận tại nhiều cơ quan quản lý khác nhau; chưa có cơ chế phối hợp giữa các đơn vị có liên quan ngoài ngành tài nguyên và môi trường đến việc giải quyết hồ sơ trực tuyến; công tác tuyên truyền về cung cấp dịch vụ công trực tuyến chưa nhiều, chưa phù hợp; nhu cầu thực tế về sử dụng dịch vụ công trực tuyến đối với người dân và doanh nghiệp chưa cao, điều kiện nộp hồ sơ trực tiếp dễ dàng, nhanh chóng.
Thời gian tới Sở Tài nguyên và Môi trường tiếp tục rà soát các thủ tục hành chính đủ điều kiện và có tần suất giao dịch tương đối cao để triển khai cung cấp dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, 4, đặc biệt là các thủ tục hành chính theo quy định tại Quyết định số 1819/QĐ-TTg ngày 26/10/2015 của Thủ tướng Chính phủ. Để triển khai tốt nhiệm vụ này cần được sự quan tâm chỉ đạo, tạo cơ chế, chính sách tốt từ cơ quan có thẩm quyền và sự nỗ lực của lãnh đạo, công chức, viên chức của đơn vị trong quá trình giải quyết thủ tục hành chính.
Giải pháp để triển khai tốt dịch vụ công trực tuyến trong thời gian tới được đề xuất như sau:
- Đề xuất cơ quan có thẩm quyền ban hành quy định về bộ thủ tục hành chính trực tuyến giống như quy quy định về bộ thủ tục hành chính truyền thống, đặc biệt chú trọng đến tính tiện dụng và thuận lợi cho người dùng, hạn chế thành phần hồ sơ phải quét (chụp ảnh) đến mức thấp nhất, tăng cường việc khai thác cơ sở dữ liệu cơ quan nhà nước đang quản lý và hạn chế việc chứng thực, xác thực hồ sơ.
- Nên triển khai tập trung các dịch vụ công mức độ 3, 4 ở quy mô cấp tỉnh để tiện cho việc ban hành quy chế hoạt động và tuyên truyền đến người sử dụng, người sử dụng dễ truy cập hệ thống hơn (chỉ cần truy cập tại một địa chỉ duy nhất) trên mạng.
- Ban hành quy chế hoạt động của hệ thống cung cấp dịch vụ công trực tuyến trong đó quy định rõ về cơ chế nộp, xử lý, quản lý hồ sơ và cơ chế phối hợp của các đơn vị có liên quan.
- Tăng cường công tác tuyên truyền qua tất cả các kênh thông tin, có cơ chế khuyến khích sử dụng dịch vụ công trực tuyến, có hướng dẫn nộp hồ sơ trực tuyến tại nơi tiếp nhận hồ sơ của cơ quan nhà nước.
- Triển khai đồng bộ các cơ sở pháp lý, hạ tầng kỹ thuật cho việc áp dụng công nghệ thông tin vào cung cấp dịch vụ công (chữ ký số, máy chủ, đường truyền,…).
Trên đây là thực trạng và đề xuất một số giải pháp nâng cao chất lượng triển khai dịch vụ công trực tuyến tại Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Sóc Trăng.
Tài liệu tham khảo:
1. Nghị định số 43/2011/NĐ-CP ngày 13/6/2011 của Chính phủ Quy định về việc cung cấp thông tin và dịch vụ công trực tuyến trên trang thông tin điện tử hoặc cổng thông tin điện tử của cơ quan nhà nước.
2. Nghị quyết 30c/NQ-CP ngày 08/11/2011 của Chính phủ ban hành chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2011-2020.
3. Nghị quyết 36a/NQ-CP ngày 14/10/2015 của Chính phủ về chính phủ điện tử.
4. Quyết định số 225/QĐ-TTg ngày 04/02/2016 của Thủ tướng Chính phủ Phê duyệt Kế hoạch cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2016 – 2020.
5. Quyết định số 1605/QĐ-TTg ngày 27/8/2010 của Thủ tướng Chính phủ Phê duyệt Chương trình quốc gia về ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động của cơ quan nhà nước giai đoạn 2011-2015.
6. Quyết định số 1819/QĐ-TTg ngày 26/10/2015 của Thủ tướng Chính phủ Phê duyệt Chương trình quốc gia về ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động của cơ quan nhà nước giai đoạn 2016-2020.
7. Báo cáo sơ kết công tác cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2011-2015 và phương hướng nhiệm vụ cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2016-2020.
8. http://aita.gov.vn/chuyen-muc/22/kinh-nghiem-trien-khai